2016’daki Düzenleme, 8 Yıl Sonra Uygulamada
Devlet Memurları Kanunu’nda 2016 yılında yapılan bir düzenleme ile doğum sonrası yarım zamanlı çalışma hakkı getirilmişti. Ancak, bu hakkın uygulanmasını sağlayacak yönetmelik 8 yıl boyunca yürürlüğe girmemişti. Bu yılın "Aile Yılı" olarak ilan edilmesiyle, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı gerekli yönetmeliği hazırlayarak, memurların doğum sonrası yarım zamanlı çalışma hakkına ilişkin taslağı görüşe açtı. Yapılan düzenlemenin amacı, doğum yapan veya evlat edinen memurların çocuklarının bakımı ile daha yakından ilgilenebilmelerini sağlamak. Yeni yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle ailelerin yaşam kalitesinin artacağı vurgulanıyor.
Kimler Yararlanabilecek?
Yeni düzenlemeye göre, doğum yapan kadın memurlar ve eşi doğum yapan erkek memurlar, analık veya babalık izninin ardından haftalık çalışma sürelerini yarıya indirebilecek. Ancak bu haktan yararlanmak isteyen memurlar, yarım zamanlı çalışmaya başlamadan en az 1 ay önce ilgili kurumlarına başvuracak. Memurun normal haftalık çalışma süresi 40 saat olarak kabul edildiğinden, yarım zamanlı çalışmada bu süre 20 saate düşecek. Memura, 20 saati tamamlama konusunda iki seçenek sunulacak: Haftanın belirli günlerinde tam gün çalışma veya her güne yayılmış kısmi süreli çalışma.
Bu hak, çocuğun zorunlu ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ayın başında sona erecek. Eşlerin ikisi de memur ise, her ikisi de bu haktan yararlanabilecek ancak aynı dönemde kullanamayacaklar. Eşiyle evlat edinen ya da tek başına evlat edinen memurlar da yarım zamanlı çalışma hakkından faydalanabilecek. Doğum veya evlat edinme memuriyetten önce gerçekleşmiş olsa dahi, memurlar bu haktan göreve başladıkları dönemde yararlanabilecek.
Maaşın Yarı Ödenmesi, Yarım Zamanlı Çalışma Süresince
Bu hak yalnızca bir defa kullanılabilecek. Memurlar, yarım zamanlı çalışırken maaşlarının yarısını alacaklar. Ancak yıllık izin ve mazeret izni gibi haklar tam olarak kullanılacak. Çalışma saatleri ve usulü, memurun talebi veya hizmet ihtiyacına göre her yıl ocak ve temmuz ayında yetkili amir tarafından yeniden düzenlenebilecek. Ayrıca, derece yükselmesi ve kademe ilerlemesi gibi haklar, yarım zamanlı çalışma döneminde de devam edecek ancak bu süredeki hizmet süreleri "yarım" olarak dikkate alınacak.
Milli Eğitim Bakanlığı, öğretmenler için ayrıca bir çalışma esasları düzenlemesi yapacak. Yarım zamanlı çalışma süresince, ticaret yapan veya memurlara yasaklı olan kazanç getirici faaliyetlerde bulunan memurlar, bu haktan yararlanamayacak.
Doğum İzni ve Yardımları
Kamu ve özel sektörde anneler için doğum izni toplamda 16 hafta olarak uygulanıyor. Kamu çalışanları, isterlerse doğum izninin ardından 2 yıla kadar ücretsiz izin alabiliyor. Özel sektör çalışanları ise 6 ay kadar ücretsiz doğum izni kullanabiliyorlar. Babalık izni ise kamu çalışanları için 10, özel sektör çalışanları için ise 5 gündür.
TBMM Genel Kurulu’nda ele alınması beklenen torba yasa teklifi ile 1 Ocak 2025’ten itibaren doğan ilk çocuk için anneye bir defaya mahsus 5 bin TL doğum yardımı ödenecek. İkinci çocuk için her ay 1.500 TL, üçüncü çocuk için ise her ay 5 bin TL yardım yapılacak. Bu doğum yardımları, çocuk 5 yaşına gelene kadar devam edecek.
Aile Yılı ile Büyük Adım: Aile Dostu Politika
Bu yeni düzenleme, aile yaşamını desteklemeyi ve memurların çocuk bakımına daha fazla vakit ayırabilmesini sağlamayı amaçlıyor. Hükümetin, Aile Yılı kapsamında hayata geçirdiği bu adım, ailelerin yaşam kalitesini artırmayı hedefliyor. Yeni yönetmelik ile, özellikle doğum yapan veya evlat edinen memurlar, çalışma hayatları ile aile yaşamları arasında daha sağlıklı bir denge kurabilecekler. Bu uygulama, kamu sektöründe çalışan annelere ve babalara önemli bir kolaylık sunuyor.
